Vergunningen en regelgeving voor grondwerken: een complete gids

Wie grondwerken wil uitvoeren, krijgt al snel te maken met vergunningen, meldingsplicht en andere wettelijke voorschriften. Of het nu gaat om het bouwen van een woning, het aanleggen van een oprit, of het nivelleren van een terrein: niet alles mag zomaar. In deze gids lees je welke soorten grondwerken er zijn, welke vergunningen je nodig hebt, en hoe je correct en wettelijk in orde aan je project begint.

Wat verstaan we onder grondwerken?

Grondwerken vormen de basis van elk bouw- of infrastructuurproject. Ze omvatten onder meer:

• Afgraven of ophogen van terreinen

• Nivelleren van de bodem

• Aanleggen van bouwputten en funderingen

• Grondverzet en transport van uitgegraven aarde

• Aanleg van riolering, regenputten of septische putten

• Opruimen van vervuilde grond

• Verstevigen of verbeteren van de bodem

Aangezien deze werken de bodem, het waterbeheer en de omgeving kunnen beïnvloeden, zijn er vaak regels en vergunningen aan verbonden.

Moet ik een vergunning aanvragen voor grondwerken?

In Vlaanderen is het uitvoeren van grondwerken onderhevig aan de Omgevingsvergunning. Dit is een geïntegreerde vergunning voor zowel stedenbouwkundige handelingen als milieuaspecten. Of je effectief een vergunning nodig hebt, hangt af van de aard, omvang en locatie van de werken.

Er zijn drie mogelijke situaties:

1. Geen vergunning nodig (vrijgesteld)

2. Meldingsplicht

3. Vergunningsplicht

Laten we deze drie situaties even toelichten.

1. Grondwerken die vrijgesteld zijn van vergunning

Kleine, niet-ingrijpende grondwerken kunnen in bepaalde gevallen zonder vergunning uitgevoerd worden. Denk hierbij aan:

• Het aanleggen van een kleine siertuin

• Het ophogen van een terrein met minder dan 30 cm hoogteverschil

• Kleine graafwerken voor nutsleidingen binnen je perceel

• Het uitgraven van een regenput of septische put, mits dit beperkt blijft

Let op: zelfs bij vrijstelling kunnen er lokale voorschriften gelden via het Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) of een bijzonder plan van aanleg (BPA). Check dus altijd bij je gemeente.

2. Meldingsplichtige grondwerken

Voor sommige grondwerken geldt een meldingsplicht. Dat betekent dat je de gemeente op de hoogte moet brengen van je plannen, maar geen formele vergunning hoeft aan te vragen.

Voorbeelden van meldingsplichtige grondwerken:

• Kleine nivelleringen van meer dan 30 cm, maar minder dan 1 meter

• Verplaatsing van niet-vervuilde grond van beperkte hoeveelheid

• Aanleg van opritten of terrassen met een beperkte oppervlakte, op voorwaarde dat de uitbreiding van het terras/verharding toegestaan of aangevraagd is.

• Uitgravingen in functie van zwembad of kelder, op voorwaarde dat het plaatsen van een zwembad toegestaan of aangevraagd is.

De melding gebeurt meestal via het Omgevingsloket Vlaanderen. De verwerking is sneller dan bij een vergunningsaanvraag, maar je moet alsnog plannen en een duidelijke omschrijving van de werken indienen.

3. Vergunningsplichtige grondwerken

Grotere of impactvollere grondwerken zijn vergunningsplichtig. Dit is onder andere het geval bij:

• Grote ophogingen of afgravingen van meer dan 1 meter

• Grondverzet met risico op erosie of invloed op het grondwaterpeil

• Werken in een overstromingsgevoelig gebied

• Werken in natuur- of landbouwgebied

• Aanleg van een fundering of bouwput voor nieuwbouw

In dit geval moet je een volledige omgevingsvergunning aanvragen. Dit kan enkele weken tot maanden duren, afhankelijk van de complexiteit van het dossier. Je moet onder meer:

• Een architect of studiebureau inschakelen voor plannen

• Een motivering geven over de noodzaak van de werken

• Mogelijk een milieueffectenrapport (MER) of bodemonderzoek voorleggen

Wat als je grondwerken uitvoert zonder vergunning?

Grondwerken zonder geldige vergunning of melding uitvoeren kan ernstige gevolgen hebben. De Vlaamse overheid kan:

• Je een bouwstop opleggen

• Een regularisatieprocedure verplichten

• Een boete of zelfs herstel in oorspronkelijke staat eisen

Bovendien kunnen ook je verzekeringen of subsidies in het gedrang komen. Voor alle duidelijkheid: zelfs op privédomein kunnen niet-gemelde of niet-vergunde grondwerken leiden tot juridische problemen.

Speciale aandachtspunten bij grondwerken

1. Werken in overstromingsgebied

Grondwerken in overstromingsgevoelige zones zijn extra gevoelig. Denk aan werken langs beken, rivieren of in laaggelegen gebieden. Hier zijn de vergunningsvoorwaarden strikter, om negatieve impact op waterhuishouding te vermijden.

2. Verontreinigde grond

Bij afbraak of herontwikkeling van oude sites moet je vaak een bodemonderzoek laten uitvoeren. Vervuilde grond mag niet zomaar verplaatst of hergebruikt worden.

3. Archeologie

Bij diepere graafwerken kan het zijn dat je rekening moet houden met archeologisch erfgoed. In sommige regio’s is een archeologienota verplicht vooraleer de vergunning wordt toegekend.

Hoe pak je het goed aan?

Wil je als particulier of aannemer op een correcte manier grondwerken laten uitvoeren, dan neem je best deze stappen:

1. Check de regelgeving bij je gemeente

2. Bekijk of je project onder meldingsplicht of vergunning valt

3. Dien je dossier tijdig in via het Omgevingsloket

4. Werk samen met een professioneel grondwerkbedrijf zoals Zandgroeven Roelants

Zandgroeven Roelants is goed vertrouwd met de regelgeving rond grondwerken in Vlaanderen. Dankzij hun ervaring kunnen zij je begeleiden in de juiste administratieve aanpak én zorgen voor een technisch perfect resultaat.

Conclusie: een goede voorbereiding voorkomt problemen

Grondwerken zijn een essentieel onderdeel van bouw- en tuinprojecten, maar mogen niet lichtzinnig worden aangepakt. De regels verschillen sterk per regio, type werk en locatie. Daarom is het belangrijk om vooraf goed te informeren en de juiste procedures te volgen. Met de juiste vergunning en een betrouwbare partner zoals Zandgroeven Roelants vermijd je boetes en vertragingen — en leg je een stevige basis voor je bouwproject.

Ben je van plan om grondwerken te laten uitvoeren en wil je zeker zijn dat alles wettelijk in orde is? Neem dan vrijblijvend contact op met Zandgroeven Roelants voor professioneel advies en uitvoering.